“Uzun süren davalarda düzenleme yapacağız”

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, medya kurumlarının temsilcileri ile bir araya geldi. Bakanlığın çalışmalarını anlatan Bakan Bozdağ, Türkiye’de bazı davaların uzun sürmesinden kaynaklı şikayetlerin olduğunun farkında olduklarını ve bu sorunu çözmek için yeni bir oluşum hazırladıklarını söyledi. 2022 yılının Adalet Bakanlığı için çok hızlı geçtiğini söyleyen Bozdağ, “6. Yargı paketini gündemimize aldık ve her zaman ifade ettiğimiz gibi kadına yönelik şiddetle mücadele konusunda yeni reformları hayata geçirdik. Kadına yönelik şiddetle mücadele hem bakanlığımızı hem de Cumhurbaşkanımızın değişmez ve değiştiremez maddeleri arasında yerini almaktadır. Bu kapsamda kasten öldürme suçunun kadına karşı işlenmesi halini nitelikli öldürme olarak düzenledik ve ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yaptırımıyla karşıladık.

Bunun dışında kasten yaralamak, işkence, eziyet ve tehdit suçlarını kadına karşı işlenmesi halini suçun nitelikli halleri arasına alarak, bunların da cezalarını arttırdık ve ilk defa ısrarlı takibi müstakil bir suç haline getirdik ve kadınlarımızın ısrarlı taciz karşısında korunması için yeni bir reformu hayata geçirdik. Ayrıca kasten yaralama, ısrarlı takip, işkence, eziyet ve çocukların cinsel istismarı suçlarından mağdur olan ve vekili bulunmayan her bir insanımıza ücretsiz avukat tutulması imkanını getirdik. Tabii kamuoyunda kravat indirimi olarak bilinen indirimi uygulamada ortaya çıkan sorunların gidermek maksadıyla bunun standartlarını belirledik. Esasında kravat indirimini boyun bükme, gerdan kırma veyahutta güzel üslupla mahkemeyi etkileyerek işlediği suçtan daha az ceza almak için rol yapma dönemini sona erdirdik. Artık kimse rol keserek mahkemeden ceza indirimi alamayacaktır. Bunu sıkı şartlara bağladık” ifadelerini kullandı.

“2002 yılında personel sayımız 51 bin 681 iken, 2022 yılı sonunda 165 bin 735’e çıkardık”

Personel sayısında önemli bir artış sağladıklarına dikkati çeken Bozdağ, “Tabii aile içi ve kadına yönelik şiddet büroları kurduk. Ülkemizin her iline bunu adliye yaydığımız gibi ayrıca 144 ilçenin adliyesinde de aynı büroları yaygınlaştırmış durumdayız. Tabii adliyelerin bunun dışında daha hizmetlerin etkin yürütülmesi maksadıyla hakim ve savcı sayısını arttırmaya devam ettik. 2022 yılında mevcut hakim ve savcı sayımızın üzerine bin 42 yeni hakim ve savcı göreve başladı.

Şu anda da bin 500 hakim savcı sınavını 2022’de yaptık. Sözlü kısmı devam edecektir. Tabii mahkemelerimizin sayısında vatandaşlarımızın işlerinin daha hızlı bir şekilde tamamlanması için hem mahkeme sayılarımızı hem de hakim savcı sayılarımızı ciddi oranda arttırdık. 2002 yılında personel sayımız 51 bin 681 iken, 2022 yılı sonunda 165 bin 735’e çıkardık. Yüzde 220 oranında bir artış sağlanmış oldu ki bu yargılamanın hem mahkeme sayısının artması hem de hakim savcı sayısının artması, yargılamanın hızlanması bakımından son derece önemli adımlar atmış olduk” ifadelerine yer verdi.

“Usta-çırak ilişkisi içerisinde hakim ve savcılarımızı yetiştirmiş olacağız”

Hakim ve savcıların niteliklerini yükseltmek maksadıyla çalışmaları arttırdıklarını söyleyen Bozdağ, “Hakim ve savcı yardımcılığı müessesesini sistemimize kazandırdık. Adaylık dönemine son verdik. Bundan sonra üç yıl hakim savcı yardımcılığı yapacaklar. Usta çırak ilişkisi içerisinde hakim ve savcılarımızı yetiştirmiş olacağız. Tabii ayrıca birinci sınıfa ayrılma şartları arasında en az üç defa meslek içi eğitimine tabi tutulma şartını getirdik ki meslek içi eğitimde zamanın gelişmelerini hakim ve savcılarımızın adapte olmasını sağlamak.

Üçüncü olarak da teftişi mahallinde iki yılda bir yapılmasını zorunlu hale getirdik. Bundan sonra UYAP üzerinden zorunlu haller dışarısında teftiş yok. Gidecek müfettiş mahallinde dosyayı açacak tek tek yapraklarını çevirerek teftiş yapacak ve iki yılda bir yapacak. Her yıl 15 Ocak’a kadar teftişe girecek adliyeleri ilan edecek. Önümüzdeki hafta bu adliyeler ilanı bu sene ilk defa yapılacak. Bu konuda da ayrı bir adım. Bu hem benim dediğim yargılamayı hızlandırma hem hataları düzeltme hem vatandaşın memnuniyetini arttırma hem adalete güveni sağlama bakımından bunların hepsi son derece önemli adımlar” diye konuştu.

“Uzun süren davaların tamamını tasfiye edecek özel bir düzenleme yapacağız”

Yargılanma süreleriyle alakalı olarak gelen şikayetleri dikkate aldıklarını belirten Bozdağ, “Tabii makul sürede yargılamayla ilgili ciddi şikayetler var. Biz hepsine hak veriyoruz. Bunu sağlamak maksadıyla da özel komisyon kurduk. Özellikle Türkiye’de 1926 tarihinden kalan üç tane dava var şu an hala devam eden. En uzun süren 30 tane davada teftiş kuruluna görevlendirmeyi yaptık. Şimdi onları inceliyorlar. 30 tane dava niye uzamış, tek tek bakacaklar.

Ayrıca bizim Strateji Daire

Başkanımız da bu davalara bakan hakimlerle görüşüyor. ‘Bu dosyalar niye uzadı? Uzamaması için çözüm ne?’ diye bir araştırma yaptırıyorum. Yakında sonucu çıkacak ortaya. Çıkınca da bu uzun süren davaların tamamını tasfiye edecek özel bir düzenleme yapacağız. Yani artık Türkiye’nin gündeminde 20, 30, 40 yıl süren davaların olmayacağı bir döneme geçeceğiz. Bunun çıktılarını inşallah yakında arkadaşlarımız getirdiğinde değerli basın mensuplarımızla paylaşacağız. Ne lazımsa yapacağız. Gerekirse özel düzenleme yapacağız. Tabii anayasaya aykırı olmamak kaydıyla atacağımız adımlar olacak” ifadelerine yer verdi.

“Daha fazla mahkeme açmamız gerekiyorsa açmaktan çekinmeyeceğiz”

Mahkeme sayılarında artış yaptıklarının altını çizen Bozdağ, “2022 yılında baktığımız zaman 3 bin 581 olan mahkeme sayısı 6 bin 950’ye çıkmış. Bu büyük bir rakam. Adli yargıda büyük bir artış. Önümüzdeki dönemde bu artışı sürdüreceğiz. Daha fazla mahkeme açmamız gerekiyorsa açmaktan çekinmeyeceğiz. Denizli, Malatya, Tekirdağ Bölge Adliye Mahkemesi kurduk ve aynı şekilde üç tane yeni idare mahkemesi kurarak bu alanda da adımlarımızı attığımızı ifade etmek isterim. Adli görüşme odalarında da önemli adımlar attık. İlk kırılgan grupların ifadelerinin soruşturma süresinde alınması için adli görüşme odaları vasıtasıyla bunları gerçekleştiriyoruz.

Şu ana kadar ülke genelinde 81 ilde 147 adliyede 152 tane adli görüşme odası söz konusu ve bugüne kadar da 354 bin 777 kişiye bu adli görüşme odalarından psikososyal destek verildiği gibi, onların ifadeleri, onların durumuna uygun hassasiyet gözetilerek alınması sağlandı. Bu da maddi hakikatin ortaya çıkmasında önemli bir gelişme oldu. 2022 yılında 320 yerde çocuk görüşme odasını faaliyete geçirdik. Bu senenin mart ayı itibarıyla inşallah onu da bir şeyle son yeri açarak ilan edeceğiz. Türkiye’nin bütün il ve ilçelerinde çocuk görüşme odalarını faaliyete geçirmiş olacağız.

Ne demek derseniz, çocuk görüşme odası, eskiden boşanan kadın ve erkeğin velayet kendisinde olan çocuğun velayet kendisinde olmayan kişiyle görüşmesi sağlanırken icra marifetiyle görüşülüyordu. Çocuk teslimi konu, eşya olarak tutanakta yazılıyor ve ayrıca taraflardan ücret alınıyordu. Nerede nasıl görüşeceğine dair doğru dürüst bir düzenleme yok. Köydeyse jandarma marifetiyle, şehirdeyse polis marifetiyle yapılıyordu. Şimdi çocuğun üstün yararını koruyarak çocuklarımız polis ve jandarma eşliği olmadan bizim çocuk görüşme odası dediğimiz yerlerde görüşmeleri sağlanmakta. Her türlü güvenlik alınmakta ama çocuk polis ve jandarma da görmemekte. Ailelerden de herhangi bir ücret alınmamakta. Çocuğu eşya gören ülke zihniyeti artık tarihin çöplüğüne havale etmiş olduk” dedi.

Bakanlık olarak teknolojiyi personelle buluşturmanın öneminin yüksek olduğunun farkında olduklarını belirten Bozdağ şu ifadelere yer verdi:
“Tabii bilişim teknolojisi de yargının hızlanmasında çok büyük etki sağlıyor. 2022 yılında 9 bin masaüstü, 2 bin 700 dizüstü bilgisayarı alıp yargı teşkilatımıza vermişiz. 2002 yılında bin 706 adet bilgisayar var bütün yargıda. Şu an itibarıyla 194 bin masaüstü, 69 bin dizüstü bilgisayar var. Teknolojiyi yargının hizmetine etkin bir şekilde sunduk. Tabii UYAP Ulusal Yargı Ağı Sistemi’ni çok iyi biliyorsunuz. Dünyada defalarca uluslararası ödül almış bir teknoloji ağıdır ve Türkiye bunun öncülüğünü yapmıştır. Şu an 7 kurum ile 9 entegrasyon daha ekleyerek, 53 kurumla 166 yerle entegrasyonunu sağladık.

Bu da yargılamanın hızlanmasında büyük etki sağladı. E-duruşma sistemine geçtik. 2 bin 619 hukuk mahkemesinde e-duruşma sistemi uygulanıyor. Bugüne kadar 515 bin 440 kişinin e-duruşma sisteminden yararlandığını görüyoruz. Önümüzdeki günlerde bunu da artıracağız. Bizim UYAP’ta, UYAP-EKİP, E-Tebligat, Uzlaştırmacı, Arabulucu, Vatandaş Portal mobil uygulamaları var. Tabii mobil avukat bilgi sistemi var. Biz şimdi buna yeni bir adım daha atacağız yeni dönemde. Bunu cebe de indirecek şekilde mobil bir uygulama geliştiriyor arkadaşlarımız. Yakında bunu da açıklayacağız. Vatandaş hukuki bir şey olduğunda indirdiği mobil sistemden, oradan kendisi hangi konuda nasıl, kimlerden yardım alacağını, neler olacağını, buna dair bir hukuk rehberi gibi vatandaşlarımızın mobil adalet rehberi olacaktır. Herkes bunu cebine de indirebilecektir. Bu da son derece önemli bir konu. Tabii 2022 yılında 51 milyon 140 e-tebligat yapmışız. Bütçeye 1 milyar 291 milyon bu yönde tasarruf sağlamışız.”

“232 bin 186 uyuşmazlık arabuluculukta çözülmüş”

Ara buluculuk yöntemiyle büyük başarılar elde edildiğini söyleyen Bozdağ, “129 bin 960 iş uyuşmazlığı, 58 bin 735 ticari uyuşmazlık, 43 bin 482 tüketici uyuşmazlığı olmak üzere toplam 232 bin 186 uyuşmazlık arabuluculukta çözülmüş. İhtiyari arabuluculukta da 417 bin 289 dosya karara bağlanmış. Bugün bizim bir mahkemenin yılda gördüğü dosya sayısı azami 400’dür. Arabuluculuğun, mahkemelerin üzerinden aldığı iş yükünü buradan hesap edersiniz. İş uyuşmazlıklarında ortalama 7 günde uyuşmazlık karara bağlanıyor. Ticaret ve tüketici uyuşmazlıklarında da 10 gün içinde karara bağlanıyor.

Arabuluculuk hakkındaki ön yargıları aştıkça, arabuluculuk kapsamını adım adım genişleteceğiz ve yeni dönemde inşallah arabuluculuk kapsamı daha da artacak ve hukuk uyuşmazlıklarının önemli bir kısmı arabuluculuğa adım adım aktaracağımızı buradan ifade etmek isterim. 2022 yılında, cezada 230 bin 399 dosyayı da uzlaştırma aracılığıyla karara bağladık. Yani hakim huzuruna çıkmadan vatandaşlarımız uzlaşmayla bu sorunları çözdü. O yüzden alternatif uyuşmazlık çözüm yollarını yeni dönemde artırmaya ve uzlaştırmacılığı daha etkin işletebilmek için yeni tedbirler almaya da kararlı olduğumuzu buradan ifade etmek isterim” ifadelerini kullandı.

“Lekelenmeme hakkı sayesinde 2022 yılında 247 bin 631 adet konu soruşturmaya kaydedilmeden sonuçlandırılmıştır”

Lekelenmeme hakkı sayesinde vatandaşların masumiyetine daha da özen gösterdiklerini söyleyen Bozdağ, “Vatandaşlarımızın itibarlarını korumak için bildiğiniz gibi lekelenmeme hakkını faaliyete geçirdik. Lekelenmeme hakkı sayesinde 2022 yılında 247 bin 631 adet konu soruşturmaya kaydedilmeden sonuçlandırılmıştır. Bu ne demek? Vatandaş şüpheli yapılmadan, hakkında soruşturmaya açılmasına yer olmadığına karar verildi. Eğer bu düzenleme olmamış olsaydı masum vatandaşlarımız sistem gereği hakkında şikayet olur olmaz şüpheli kaydediliyordu. Bu vatandaşlarımızın delilsiz şüpheli hale getirilmesini önledi. Onların onurlarını, haysiyetlerini koruma konusunda son derece önemli bir kazanım oldu.

Önümüzdeki dönemde lekelenmeme hakkının daha etkin uygulanması konusunda tedbirler alacağımızı ve bunun gelişmesi hususunda yargının daha cesur davranmasını sağlayacak düzenlemeleri yapacağımızı da ifade etmek isterim. Çünkü Cumhuriyet savcılıkları kamuoyu tepkileri, beklentileri vesaire dikkate alarak bu konularda benim gördüğüm kadarıyla fazla bir cesur davranmıyorlar. Onun için yeni dönemde o kuralları koyarak somut net ilkeleri koyarak savcılarımızın hem kamuoyu nezdinde haksız şekilde yıpratılmalarını önleyecek hem de bu konularda daha cesur davranmaları sağlayacak adımlar atacağımızı buradan ifade etmek isterim” diye konuştu.

“Bugüne kadar 521 bin 399 vatandaşımız adli sicil kaydından kurtuldu”

Adli sicil kayıtları konusunda Türkiye’de önemli değişiklikler yaptıklarını belirten Bakan Bozdağ, “Biz, vatandaşlarımızın adli sicil kayıtların silinmesine ilişkin e-devlet üzerinden müracaat etmelerini sağladık. Bugüne kadar 521 bin 399 vatandaşımız adli sicil kaydından kurtuldu. Tabii yurt dışında adli sicil kaydının farklı dillerde, yabancı dillerde de görüyoruz. 2022’ye girdiğimizde 19 dilde adli sicil kaydı veriliyordu. Ona biz 9 dil daha ekledik, 28 dil oldu. Önümüzdeki zaman içerisinde 20 dil daha adli sicil kaydına ekleyeceğiz. Böylelikle 48 yabancı dilde adli sicil kaydı verir hale geleceğiz” ifadelerini kullandı.