“Anayasa çalışmaları, Türkiye’de siyasetin normalleşmesi bakımından önemli bir fırsat”

TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, Meksika ve Küba programları dönüşü uçakta gazetecilerle bir araya geldi. Meksika, Endonezya, Güney Kore, Türkiye ve Avustralya’nın oluşturduğu MIKTA’nın 10. Parlamento Başkanları Toplantısı için Meksika’da bulunduğunu aktaran Kurtulmuş, “Bu ülkeler farklı coğrafi bölgelerde, her birisi G20 üyesi, gelişmiş ekonomileri olan ve demokrasiyle yönetilen ülkelerdir. Bunların istişari mahiyette bir araya geldikleri çeşitli düzeylerde toplantılar var. Bu sene Meksika’nın parlamento başkanı MIKTA Dönem Başkanlığını üstlenmişti, bu toplantıda Güney Kore’ye devretti. Önümüzdeki yıl Güney Kore dönem başkanlığını yapacak. Tabii farklı konularda istişareler yapıldı. Toplantı çerçevesinde dünyada barışın sağlanması, çatışmalardan uzaklaşılması konusundaki yaklaşımlar, göç, çevre ve kadınların siyasete katılımıyla ilgili oturumlar düzenlendi” ifadelerini kullandı.

“MIKTA’nın, en başta koyduğu hedeflerini yeniden gözden geçirmesi lazım”

“Bu toplantıda tam mutabakat sağlanamadığı için nihai bildiri yayımlanamadı” diyen Kurtulmuş, “Buradaki temel mesele, Gazze konusundaki fikir ayrılığıydı. Gazze’de İsrail hükümetinin Uluslararası Adalet Divanı’nın koyduğu ihtiyati tedbir kararlarına uymasıyla ilgili talebimize bir ülke karşı çıktı ve nihai bildiri olmadı. Sonuçta mutabık kalınan konular, bizim Gazze konusundaki şerhimizi de ifade edecek şekilde Meksika parlamento başkanı tarafından, ‘dönem başkanlığı açıklaması’ şeklinde kamuoyuyla paylaşıldı. Genelde oldukça verimli, başarılı bir toplantı gerçekleştirildi. MIKTA’nın, en başta koyduğu hedeflerini yeniden gözden geçirmesi lazım. 10 sene, böyle bir uluslararası kuruluş için fevkalade önemli bir süre. Hedeflerini gerçekleştirmesi lazım. Bunun için de daha yoğun çalışmak lazım” açıklamasını yaptı.

“Türkiye dünyanın neresinde olursa olsun çok taraflı toplantıların hepsinde üzerine düşen sorumluluğu yerine getiriyor”

Türkiye’nin dünyanın neresinde olursa olsun çok taraflı toplantıların hepsinde etkin bir şekilde yer aldığını belirten Kurtulmuş, şöyle devam etti:
“Biz Türkiye olarak hep şöyle bakıyoruz. Hiçbir uluslararası platformu boş bırakmamamız lazım. Türkiye dünyanın neresinde olursa olsun çok taraflı toplantıların hepsinde üzerine düşen sorumluluğu yerine getiriyor ve çok etkin bir şekilde yer alıyor. Şimdiye kadar MIKTA’da da Türkiye olarak etkin bir şekilde yer aldık ve kendi görüşlerimizi ifade ettik. Toplantı kapsamında ikili görüşmeler gerçekleştirdik. Bu görüşmelerde, bölgesel ve küresel meseleleri, ikili iş birliği imkanlarını ele alma imkanı bulduk. Ayrıca tüm uluslararası temaslarımızda TİKA’nın, Yunus Emre Enstitüsü’nün faaliyetleri gündeme geliyor. Yurtdışı Türkler ve Akraba Toplulukları Başkanlığının Türkiye burslarıyla ilgili konular gündeme geliyor. Bu noktalarda Türkiye’den taleplerin gündeme gelmesi bizi açıkçası memnun ediyor. Türkiye’nin kültürel diplomasi bakımından da etkin olduğunu böylece görmüş oluyoruz.”

“Türkiye ve Küba parlamentoları arasında ortak çalışma grubu kurulması için bir mutabakat metni imzalandı”

Meksika’nın ardından Küba’ya geçerek temaslarda bulunduğunu aktaran TBMM Başkanı Kurtulmuş, “Küba’ya en son 2015 yılında Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan ziyarette bulundu. Buraya yaptığım ziyaretle, Türkiye’den Meclis Başkanı düzeyinde Küba’ya ilk ziyareti gerçekleştirdik. O nedenle Küba’daki resmi programımız önem arz etti. Tabii çok güzel karşıladılar. Bu ziyarete büyük önem verdiklerini gördük. Önce Küba Halkın Gücü Ulusal Meclisi Başkanı Esteban Lazo Hernandez ile baş başa, ardından heyetler arası görüşmeler yapıldı. Küba Başbakanı Manuel Marrero Cruz ile bir görüşme yaptık. Daha sonra Küba Devlet Başkan Yardımcısı Salvador Valdes Mesa ile görüştük. Devlet başkanıyla da bir görüşmemiz vardı ancak kendisinin Rusya ziyareti nedeniyle gerçekleştiremedik. Türkiye ve Küba parlamentoları arasında ortak çalışma grubu kurulması için bir mutabakat metni imzalandı. Her iki ülkenin de oldukça aktif dostluk grupları var. Onlar Türkiye’ye geliyor, bizim arkadaşlarımız Küba’ya gidiyor. Önemli ikili meseleleri çok detaylı olarak konuştuk. Küba’nın en büyük problemi, karşı karşıya kaldığı ABD’nin ambargosu. Bu ambargo dolayısıyla maalesef Küba ekonomisinin çok ciddi kayıplar içerisinde olduğu, çok büyük bir sarmalın içine düştüğünü görüyoruz. Türkiye’nin, uluslararası platformlarda, Küba’ya karşı uygulanan bu tek taraflı ambargoyu kabul etmediğini deklare etmiş olması Küba hükümeti ve Küba halkı nezdinde ciddi bir Türkiye sempatisi oluşturuyor. Görüşmelerimizde şunu ifade ettim; tek taraflı ambargolar hükümetlere ya da siyasi şahsiyetlere bir zarar vermiyor, olan sivil halklara oluyor. Önemli imkanları ve büyük fırsatları olan bir ülke maalesef bu ambargo dolayısıyla ciddi bir krizin içerisinde. Üstüne üstlük bir de Küba’nın teröre destek veren ülkeler kategorisine Amerikalılar tarafından alınmış olması işlerini çok daha fazla zorlaştırıyor. Bu bakımdan bu ziyareti çok önemsediklerini gördük” dedi.

“Türkiye’yle iş birliği yapmak istiyorlar”

Küba ile son dönemde ihracatın arttığını kaydeden Kurtulmuş, “Havana’da Türk kökenli bir firma, enerji gemileri vasıtasıyla Küba’nın toplam elektrik üretiminin üçte birini karşılıyor. Ayrıca turizm alanında faaliyet gösteren Türk kökenli firmalar var. Türkiye buradaki iş birliği imkanlarını dikkat ve titizlikle yürütüyor. Ticaretin arttırılması konusunda talepleri var. Biz burada Küba’nın kanser ve immünoloji araştırma merkezini ziyaret ettik. Orada tıbbi alanda yapmış oldukları önemli araştırmaları var. Türkiye’yle iş birliği yapmak istiyorlar. Ayrıca özellikle tarımda, bazı sanayi ürünlerinde, turizmde, enerji alanında iş birliğine hazırlar. Bu alanlarda Türkiye ve Küba arasında iş birliği yapılabilir. Sağlık alanında zaten ortak bir çalışma grubu kurulması için karar alınmış. Sağlık Bakanlığı’yla görüşmeler yapılmış, Türkiye’ye ziyaret gerçekleştirmişler. Bu alan, Kübalıların çok iddialı oldukları bir alan. Burada bir iş birliği yapılabilir” diye konuştu.
Basın mensuplarının sorularını yanıtlayan TBMM Başkanı, turizm konusunda bir yatırım beklentileri olup olmadığına ilişkin soruya, “Bu onların vereceği bir karar. Çünkü biliyorsunuz hala devlet işletmeleri bu oteller. Bu kadar büyük bir krizden kurtulmak bakımından kendilerine de gayet dostane bir şekilde şunu söyledim. 2019’da yapılan anayasa reformuyla anayasal düzenlerini tahkim ettiklerini ve bir reform yaptıklarını düşünüyorlar. Ancak bu tek başına yetmez. Bunun ekonomik ve sosyal reformlarla ilerletilmesi lazım. Böylece ekonominin kendi dinamiği içerisinde çalışacağı, serbest pazar ekonomisinin şartlarının etkili olacağı bir açılımı yapabilirler. Eğer bunu yaparlarsa hem dünyada çok farklı iş insanlarıyla işbirliği yapma imkanına kavuşurlar hem de belki bu ambargoların yakıcı etkilerini de hafifletmiş olurlar” cevabını verdi.

“İklimin oluşması için de insanların birbirleriyle el sıkışması lazım”

Yeni anayasa çalışmalarına ilişkin soruyu yanıtlayan Kurtulmuş, şu ifadeleri kullandı:
“Sadece anayasa çalışmalarının başarılı bir şekilde yürütülmesi değil, aynı zamanda siyaset kurumunun güçlenmesi için de partiler arasında diyaloğun önemli olduğuna inanıyorum. Benim yıllardır söylediğim; şimdi meclis başkanı olduktan sonra da yapmaya gayret ettiğim şey, bu iklimin oluşturulmasıdır. İklimin oluşması için de insanların birbirlerine karşı yumruk sallaması değil, insanların birbirleriyle el sıkışması lazım. Fikirler farklı olabilir, görüşler farklı olabilir, hedefler farklı olabilir ama hepimizin, Türkiye’nin geleceğini daha iyi yapabilmek, daha olumlu işler yapabilmek için müşterek çalışabilme zeminini kurmamız gerekiyor. Bu anayasa çalışmaları, aslında hem Türkiye’de siyasetin normalleşmesi bakımından önemli bir fırsat olur hem de bu karşılıklı normalleşme sürecinin anayasa başta olmak üzere yasama faaliyetlerinin kalitesinin arttırılması bakımından katkısı olur. Siyasi partiler arasında görüşmelerin yapılmış olması, Sayın Cumhurbaşkanımızın ana muhalefet partisinin liderini kabul etmesi ve bu görüşmenin oldukça sıcak, dostane bir ortamda geçmesi Türkiye demokrasisi adına kazançtır. Bu parlamentonun şöyle bir özelliği var. Geçen seçimde halkın verdiği oyların yüzde 95’i parlamentoda temsil ediliyor; 14 siyasi parti var, altı siyasi partinin de grubu var. Bu şu demektir. Çok sesliliğe açık bir parlamentomuz var. Eğer burada partiler bir uzlaşma zemini geliştirebilirlerse bu parlamentoda istenilen bir anayasa gerçekleşebilir. Bunun için önce bu iklim meselesi. Ardından ikinci olarak söyleyeceğim şey ise zemin meselesidir. Doğru zemin ve doğru yöntem bulunmasıdır. Bu çalışmaların doğru zemini, Türkiye Büyük Millet Meclisi’dir. Tabii ki herkes fikrini söyleyecek; toplumun bütün kesimleri, anayasayla ilgili külli bir fikir de söyleyebilir, isteyen istediği maddelerle ilgili teklifler de yapılabilir. Bunun için parti ziyaretlerinden sonra sivil toplum kuruluşlarının, hukuk camiasının, üniversitelerin, kanaati olan grupların da fikirlerinin alınması için zemini düzgün bir şekilde oluşturmaya gayret edeceğiz. Ayrıca bu tartışmalar yapılırken doğru bir yöntemin tespit edilmesi lazım. Açıkçası şuna başından itibaren özen gösteriyorum. Doğru zemini, doğru yöntemi söylüyorum ama ‘şu yöntemle yapacağız’ ya da ‘şöyle olması gerekir’ diye bir dayatmayı ortaya koymanın doğru olmadığına inanıyorum. Partilerle görüşmelerimizi tamamladıktan sonra yönteme ilişkin belki teklifler talep edeceğim. Şimdiye kadar ziyaret ettiğim partiler, anayasa çalışmaları için kapıyı açık tutmuştur. Yani iyi karşıladılar, çok olumlu görüşmeler oldu. Ama tabii ki anayasa görüşmelerinde yöntemi bulunduktan sonra esas tartışma, konulara girildikçe ortaya çıkacaktır.”

Kurtulmuş, “Anayasanın değişmesi gerektiğini düşünüyorlar mı?” sorusuna “Tabii ki. Zaten bu siyasi partilerin tamamı kendi programlarında da anayasa değişikliklerinden bahsetmişlerdir. Dolayısıyla bu bir fantezi değil, bu bir hayal değil. Olabilir. İlk turdaki görüşmelerimizi çok sıcak, çok olumlu gördüm. Ümit ediyorum ki sonuç alırız” dedi.

“İklimin oluşabilmesi için müzakere, fikirleri karşılıklı söyleme, el sıkışma önemlidir”

TBMM Başkanı yeni anayasa konusunun başkanlık sistemi üzerinden gitmesinin sürece zarar verip vermeyeceği sorusuna şu yanıtı verdi:
“Doğru iklim ve doğru yöntemi o nedenle birlikte söylüyorum. Bu bir iklim meselesidir. Cumhuriyet’in ikinci asrı, yeni bir yüzyıl, Türkiye Yüzyılı, burada Türkiye’nin hedefleri var. Parlamento da önüne yeni bir anayasayı yapabilme işini hedef olarak koymalıdır. Öncelikle bu iklimin oluşabilmesi için müzakere, fikirleri karşılıklı söyleme, el sıkışma önemlidir. Nihayetinde bu tartışmaların olması, tartışmaların da sağlıklı bir şekilde yürümesi, sonuçta anayasanın değişmesi meselesi bir bakıma matematik bir işidir. Yani burada 400’ün üzerinde bir oyu hedefleyen yaklaşım esas alınmalıdır. Dolayısıyla parlamentoda 400’ün çok üzerinde bir destek bulunursa, toplumsal olarak çok ciddi bir mutabakat sağlanmış olur. Anayasa tartışmaları, toplumsal mutabakatın sağlanmasına vesile olmalıdır. Ama toplumsal ayrışmaya, kutuplaşmaya vesile olacak anayasa tartışmalarının Türkiye’ye faydası olmaz. Şunu kesinlikle belirteyim. Bu işin tartışma yeri Türkiye Büyük Millet Meclisi’dir. Türkiye Büyük Millet Meclisi, anayasa yapma iradesine de gücüne de yetkisine de sahiptir. Bu süreci kimsenin zehirlemesine müsaade edilmemesi lazım. Bu süreç, ciddi bir şekilde parlamenterler arasında, siyasi iradeyle olacak bir şeydir. Siyasi iradenin temsilcileri, konularını gündeme getirirler ve tartışırlar. Bu süre içerisinde denge denetim mekanizmaları, parlamentonun gücünün artırılması, hukukun üstünlüğünün güçlendirilmesi, özellikle hak ve özgürlüklerin genişletilmesi gibi konular gündeme gelebilir. Burada mühim olan anayasanın zamanın ruhuna uygun bir şekilde, kapsayıcı, kuşatıcı, demokratik ve özgürlükçü olmasıdır. Ben seçimden, Türkiye’nin güncel tartışmalarından ziyade karşı karşıya kaldığımız küresel ve bölgesel tehditlerin Türkiye siyasetinin üslubunun değişmesini zorladığına inanıyorum. Bölgemizdeki büyük sıkıntıları, problemleri görüyorsunuz. Son olarak İsrail, Gazze’de insanlık dışı saldırılarını, katliam boyutlarını aşan soykırımını sürdürüyor. Biz bu bölgenin insanları, kendi farklılıklarımızı aşılmaz engeller olarak görüp, ya tek tek her birimiz emperyalizmin hedefi olacağız ve tek tek hepimiz çok ağır bedeller ödeyeceğiz ya da biz sorunlarımızı oturup medeni ve fikri olan insanlar olarak tartışıp çözüm üreteceğiz. Türkiye, çok engin bir demokrasi tecrübesine sahip. Demokraside çok ağır bedeller ödemiş olan bir ülke. Türkiye bölgesel ve küresel sorunlara artık yüksek perdeden ses çıkarıyor. Görüyorsunuz bütün dünyayı dolaşıyoruz. En çok sevindiğim husus şu. Herkes Türkiye’yi farklı bir yere koyuyor. Yani Afrika, Asya, Latin Amerika, Karayip ülkeleri de Türkiye’yi farklı bir yere koyuyor ve Türkiye’yi bir oyun kurucu, dünya üzerinde de sözü olan bir ülke olarak görmeye başlıyor. Bu çok kıymetli bir şey. Türkiye kendi sorunlarını çözebilmek için oturup konuşmasını başarabilen bir siyaset diline, üslubuna kalıcı olarak sahip olmak zorundadır. Çünkü bugün karşılaştığımız meseleler hiçbir zaman geçici değildir, sadece kılıf değiştiriyorlar. Bu bölgenin bu kadar büyük bir aktörünü kimse tek başına bırakmaz, kimse göz göre göre Türkiye’nin güçlenmesinin önünü açmak istemez. Biz mücadele ederek, gayret ederek bu yolda yürüyeceğiz. Bunun ilk şartı da demokrasiyi güçlendirerek, kendi aramızda ortak kararlar alarak ilerlemektir. Bu iklime doğru Türkiye’nin gitmesinin zorunlu olduğunu düşünüyorum.”

Kurtulmuş, siyasette şahıslar üzerinden konuşmayı istemediğini ifade ederek, “Doğru bulmam ama Sayın Özel’in, ‘Sayın Cumhurbaşkanını ziyaret etmek istiyorum’ diyerek daha hemen en başında bir çıkış yapmasını son derece olumlu bulduğumu ve bir diyalog arayışı içerisinde olmasını takdirle karşıladığımı ifade etmek isterim” dedi.

“Meclis’teki araçlarla ilgili yapılan ihalede hemen hemen yarı yarıya bir tasarruf sağlandı”

Tasarruf tedbirlerine ilişkin soruyu cevaplayan Kurtulmuş, “Tasarruf tedbirlerine ilişkin Meclis Başkanlığı görevine gelir gelmez koruma ve araç sayısı ile protokolü asgari düzeye indirdik. Bu konuda bir genel sekreter yardımcısı arkadaşımızı görevlendirdik. Meclis’te yapılabilecek bütün tasarruf tedbirleri masaya yatırıldı. Bunlarla ilgili çalışmalar yapılıyor. Meclis’te en çok harcama kalemlerinden birisi, basılı malzeme. Meclis’te basılı olan malzemeleri ciddi oranda azalttık. Meclis tutanakları dahil. Buradan çok büyük bir tasarrufun olduğunu biliyoruz. Geri dönüşümle ilgili de çalışmalarımız var. Ayrıca Meclis’teki araçlarla ilgili yapılan ihalede hemen hemen yarı yarıya bir tasarruf sağlandı. Meclis’teki idari kısmın makam araçlarını Togg ile değiştirdik. Meclis’te elektrikli araç şarj istasyonlarını da kurduk. 23 Nisan’da makam aracı yerine otobüs kullanılması yönündeki uygulamamız, tasarrufu teşvik etmek için yapılmış bir işti. Tabi ki tek başına o uygulamayla Meclis’in büyük bir tasarruf yapmayacağını biz de biliyoruz. Bu durum karşısında bazı kötü niyetli zihinlerin ortaya döküldüğünü görmek gerçekten üzüntü verici. ‘Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş, AK Partilileri aldı gitti’ diyenler bile oldu. Bunu diyen kişinin yayımladığı haberin fotoğrafında CHP’li arkadaşımız da var. O gün ayrıca pratik olarak ben bir şey daha gördüm. 23 Nisan’da Meclis’ten Anıtkabir’e gittik, oradan Birinci Meclis’e ve tekrar Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki programlarımıza geldik. Toplu bir şekilde hareket etmenin ne kadar büyük bir zaman tasarrufu sağladığını da gördük. Meclis kuvvetli bir tasarruf yaparsa, bunu da gösterirse, bu diğer bakanlıklara ve kamu kurumlarına da örnek olur” ifadelerini kullandı.

“Göreve geldiğimiz günden bu yana tarifeli uçakla gitmemiz mümkün olan her yere tarifeli uçakla gittim”

TBMM Başkanı tasarruf önlemleri konuşulurken özel uçakla Meksika’ya gidildiği eleştirilerine ilişkin soruya ise, “Bu resmi bir ziyaret. Göreve geldiğimiz günden bu yana tarifeli uçakla gitmemiz mümkün olan her yere tarifeli uçakla gittim. Milletimizin emanetine halel getirecek hiçbir adımı atmadığım gibi bu yöndeki haksız eleştirileri yapanlardan çok daha ciddi bir şekilde kamu malının nasıl korunması gerektiğini biliyorum. Mesela; aynı gün içerisinde sabah Antalya’da, öğle vakti ise Denizli’de bir programımız vardı. Bu iki programı Meclis Başkanı olarak nasıl yapacağım? Geçenlerde çok haksız bir şekilde dile doladıkları, iftira attıkları, ‘aile ziyareti için gitti’ dedikleri Mardin’e, ‘Akademi ve Siyonizm: Baskılar, Korkular ve İtirazlar’ ana temasıyla düzenlenen Uluslararası Beytülmakdis Akademik Sempozyumunun açılış konuşmasını yapmak üzere gittim. Gittiğimiz uçakta beş milletvekili arkadaşımız da vardı. Uçakla gitmemizin bir diğer nedeni, aynı gün Ankara’daki programlarımızın yoğunluğu. O gün Irak Temsilciler Meclisi Başkanvekili ile görüştük, programa yetişmek için de uçağı kullandık. Bütün bu ziyaretleri, şahsi gezim olarak yapmıyorum. Hiçbir ziyarete de tek başıma gitmiyorum. Gerçekleştirdiğim bütün ziyaretler resmidir ve hepsi de Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki milletvekili arkadaşlarımızla beraber gerçekleştirilmiştir. Bu son derece maksatlı ve haksız bir eleştiridir” yanıtını verdi.

“Siyonist baskılar yüzünden işinden atılan insanlara Türkiye üniversitelerinin kapıları açıktır”

Görevlerinden uzaklaştırılan üniversite öğrencileri ve akademisyenlere ilişkin açıklama yapan Kurtulmuş “Mardin Artuklu Üniversitesince düzenlenen Uluslararası Akademik Sempozyumda bu konuda çağrıda bulundum. Buradan bir kez daha bu çağrımı tekrarlamak isterim. Türkiye olarak dünyanın dört bir tarafında zor durumda kalan öğretim üyelerine hep kucak açmış bir milletiz. Atatürk zamanında, Almanya’da Nazilerin zulmünden kaçan Yahudi bilim adamları Türkiye’ye gelmiştir ve Türkiye’de bilimsel hayatın gelişmesine önemli katkıları olmuştur. Dünyanın dört bir tarafında şu anda Siyonizm’in baskılarıyla işini bırakmak zorunda kalan öğretim üyelerinin, akademisyenlerinin tamamına çağrıda bulunuyoruz. Dünya üniversitelerinde Siyonist baskılar yüzünden işinden atılan insanlara Türkiye üniversitelerinin kapıları açıktır” dedi.

“Sorgulanamaz, yargılanamaz, hesap sorulamaz, toz kondurulamaz İsrail hükümetine toz kondurulmuştur”

Numan Kurtulmuş, ABD’deki üniversitelerde Filistin gösterileri yapılırken Türkiye’deki üniversitelerde kitlesel bir eylem olmadığına ilişkin soruya şu şekilde yanıt verdi:
“Ben bir akademisyen olarak bana yapılan ilk teklifi değerlendirdim ve Mardin Artuklu Üniversitesinin sempozyumuna katıldım. Orada çok sayıda yabancı bilim adamıyla da bir arada olduk, dayanışmayı ortaya koyduk. Gazze meselesine duyarlılık konusunda, halkla hükümetin mutabık olduğu ender ülkelerden biri Türkiye’dir. Sayın Cumhurbaşkanımızın, hükümetin, bizlerin Gazze konusundaki duyarlılığı, halkın duyarlılığı ile birebir aynıdır. Çok büyük gösteriler Türkiye’de de oldu, büyük mitingler oldu. Dolayısıyla her platformda destekler sürdürüyor. Mühim olan bunun istikrarlı bir şekilde sürdürülmesidir. Filistin davasında yeni bir dönemin başladığına inanıyorum. İki gelişme bu kanaate sahip olmamda çok önemli. Birincisi, Batılı ülkelerin üniversitelerinde yapılan gösteriler; hatta ondan önce hükümetlerinin ‘sakın sokağa çıkmayın’ diye tehdit etmesine rağmen büyük kalabalıkların gerçekleştirdiği kitlesel gösterilerdir. İnsaf ve vicdan sahibi insanlar dini, dili, rengi, siyasi fikri ne olursa olsun artık bir araya geliyor. Bu tasarlanamayacak bir şeydir. Bu kadar büyük bir katliamın sonunda, soykırımın sonunda insanlık vicdanı harekete geçmiş ve ‘insanlık cephesi’ kurulmuştur. Bu kadar güçlü bir insanlık cephesinin kurulması, bütün insanlığın yüz akıdır. İkincisi ise, şu an yaşadığımız için anlamadığımız ancak ileride çok daha net anlaşılacak olan şey, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Uluslararası Adalet Divanı’na başvurusudur. Sorgulanamaz, yargılanamaz, hesap sorulamaz, toz kondurulamaz İsrail hükümetine toz kondurulmuştur. Güney Afrika’yı da bir kere daha tebrik ediyorum. Çok büyük tarihi bir iş yaptılar. Bundan sonra çok yoğun bir mücadele sürecek. İsrail ve destekçileri her türlü baskıyı ortaya koyacaklar. Sonuçta hükümetler ne yapar yapsın halkın vicdanı var, halkın sesi var; bu ses her yerde çok güçlü bir şekilde gündeme gelecek.”