Çölyak Hastalığı Nedir? Belirtileri Neler? Nasıl Beslenmeli?

Çocuklarda kusma, ishal, karın şişliği, kansızlık, yetişkinlerde de yine uzun süren ishal, kilo almama, kabızlık, iştahsızlıkla kendisini belli eden çölyak hastalığı her yaş grubunun sağlığını tehdit ediyor. Çölyak Hastalığı Nedir? Belirtileri Neler? Nasıl Beslenmeli? İşte Detaylar…

Çölyak hastası olan kişiler buğdayda arpada çavdarda ve kesin olmamakla birlikte, yulafta bulunan ve gluten olarak adlandırılan bir proteine tahammül edememektedir. İşte, çölyak hastalığında yenmemesi gereken besinler.

ÇÖLYAK HASTALIĞI NEDİR?

Çölyak hastalığı (ya da Gluten Enteropatisi); bağırsaklardaki besin emilimini sağlayan villus denilen yapıların bozulmasına sebep olan ve dolayısıyla da yiyeceklerdeki besinin emilmesini engelleyen ve ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir sindirim sistemi hastalığıdır.

Çölyak hastalığı, genetik olarak yatkın bireylerde, buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahıl ve tahıl ürünlerinde bulunan “gluten” proteinine karşı duyarlılık sonucu gelişir. Temel olarak ince bağırsak hastalığıdır. Ancak pek çok organ ve sistemleri de etkileyebilir. Dünyadaki sıklığı ülkeden ülkeye değişmekle birlikte ortalama %1 civarında görülmektedir. Türkiye’de 6-17 yaş grubu okul çocuklarında yapılan çalışmada hastalığın görülme sıklığı %1.7 olarak belirlenmiştir. Yetişkinlerde görülme sıklığı ise %1 olarak bildirilmektedir.
Hastalık; çeşitli vitamin (B12 vitamini, D vitamini, folik asit) ve mineral eksikliklerine (demir, çinko, magnezyum, kalsiyum) neden olabilir. Kemiklerde zayıflık, ergenlik döneminin gecikmesi, karaciğer enzimlerinde bozukluk, ileri yaşamda üreme sağlığı problemleri ve nadir bazı bağırsak tümörleri gelişimine yol açabilir.

ÇÖLYAK NASIL ANLAŞILIR?

Çölyak hastalığı, bebek beslenmesine tahıl ve tahıl ürünleri eklendikten sonra her yaşta ortaya çıkabilir. Çölyak hastalığının belirti ve bulguları çok farklı ve değişkendir. Çölyak hastalarında en sık aşağıdaki belirti ve bulgular gözlenmektedir. Ancak çölyak hastalığı belirtisiz olabilir ve yıllarca belirti vermeden de seyredebilir. Bir sağlık taraması sırasında saptanabilir. Yaygın belirtiler ise şunlar;

*Uzun süren, düzelmeyen ishal
*Tekrarlayıcı, sürekli karın ağrısı
*Karında şişlik
*İştahsızlık
*Kilo alamama/kilo kaybı
*Boy kısalığı
*Ergenlikte gecikme
*Kusma
*Kabızlık
*Kemik erimesi
*Kansızlık

TÜKETİLMEMESİ GEREKEN BESİNLER

*Buğday, arpa, çavdar ve yulaf katkılı her türlü ürün. (un, bulgur, bulgur pilavı, irmik, makarna, şehriye, kuskus, ekmek, kek, pasta, kurabiye, bisküvi, börek, çörek, gofret, simit, kraker, dondurma külahı, unlu tatlılar, gluten içeren hazır salça, ketçap, un ilave edilen çorbalar, soslar, tarhana, yarma gibi).

*Galeta ununa, una batırılarak kızartılmış tavuk balık gibi et ürünleri.

*Malt kullanılan içecekler,

*Guten içeren hazır çorbalar, köfte, pane harçları gibi hazır çeşniler.

*Sirke, çikolata, puding, sakız, ketçap, mayonez, dondurma gibi gıdaların bazılarında gluten bulunabilmektedir. Bunlar yenilmeden önce muhakkak ürün hakkında bilgi edinilmelidir.

*Tuzlu, soslu kuruyemişler, glutenle yapıştırıldığı için yasaktır. Ancak bunların glutenle işlem görmemiş hali, gluten içermeyen kuruyemişler serbesttir.