Çöpe atılan telefon altın değerinde

Elektronik cihaz kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte her geçen yıl elektronik atık (e-atık) miktarında artış gözlemleniyor. Cep telefonu, bilgisayar, pil, televizyon gibi ürünlerde her yıl tonlarca e-atık meydana çıkıyor.

Genellikle çöpe atılan ya da evde saklanan e-atıklarla ekonomiye katkı sağlamak mümkün. Pek çok şirket bu atıkları toplarken farklı şehirlerdeki belediyeler de bu işe girdi.

Sektör temsilcileri, Türkiye’de kişi başı elektronik atık miktarının yıllık 7.9 kilogram olduğunu belirtirken bunların bir kısmının evlerde bekletildiğini, çöplere atıldığını veya hurdaya gittiğini söylüyor.

Elektronik atıklar içerdiği elementler nedeniyle hem tehlikeli hem de oldukça değerli. Atıklarda kurşun, cıva gibi malzemelerin yanı sıra altın, gümüş gibi elementler bulunuyor. Ayrıca cep telefonları nadir bulunan toprak elementleri içeriyor. E-atıklar toplandıktan sonra geri dönüşüm tesislerinde özelliklerine göre ayrılıyor, kırılıyor vehammadde olarak kullanılmak üzere depolara gönderiliyor.

Yılda 600 bin ton

Elektronik Atık Geri Dönüşüm Derneği (EAGD) Başkanı Burak Köktürk, Türkiye’de toplama oranlarının artması için altyapı oluşturduklarını açıkladı. Köktürk, kurum ve şahısların e-atıkları derneğe bağışladıklarını belirterek, bu atıklarla köy okullarına bilgisayar sınıfları yaptıklarını söyledi. Köktürk, “Türkiye’de e-atık toplama oranı yüzde 2-3 düzeyinde. Yıllık e-atık miktarı 600 bin ton civarında. E-atık konusunda lisanslı 64 firma bulunuyor” dedi.

Dünyada ortalama yüzde 12, Avrupa’da yüzde 30, Türkiye’de ise resmi verilere göre yüzde 2 oranında e-atığın lisanslı firmalar tarafından geri dönüştürüldüğünü dile getiren Köktürk, “Geri kalan e-atıklar çöpe, hurdaya gidiyor ya da evlerde stoklanıyor” diye konuştu. Köktürk, Türkiye’de kişi başı e-atık oranının yıllık 7.9, toplamda ise 600 bin ton olduğunu sözlerine ekledi.

Çöpe atma, bağışla!

Şehirlerde pek çok alana e-atık toplama noktası kuran belediyeler, toplanan atıkların geri dönüşümünü lisanslı geri dönüşüm tesislerinde yaptırıyor. Belediyeler bazı anlaşmalar kapsamında e-atıkların kazancını STK’lara ya da derneklere gönderiyor.

PTT de bu yönde bir çalışma yapıyor. Bağışlamak istenen e-atıklarınızı paketleyip PTT’ye 902887372 müşteri numarasıyla para vermeden, karşı ödemeli olarak Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı’na (TEGV) gönderebiliyorsunuz. Böylece TEGV atık cihazların kazancını eğitim yararına kullanıyor.

Kişisel bilgiler imha ediliyor

Exitcom Genel Müdürü Murat Ilgar, tesislerinde kişisel bilgilerin olduğu e-atıkları geri dönüştürürken başkalarının eline geçmemesi için bir daha kullanılamaz hale getirdiklerini söyledi.

Türkiye’de 1 milyona yakın e-atık bulunduğunu ve bu atıkların tehlikeli ama aynı zamanda da değerli olduğunu belirten Ilgar, “Atıklarda kurşun ve cıvanın yanı sıra altın, gümüş, paladyum gibi malzemeler bulunuyor. ‘Cep’lerde nadir bulunan toprak elementleri de var” dedi. Cep telefonu gibi mahremiyet içeren atıkları kutuların içinde GPS’li araçlarla tesise getirdiklerini kaydeden Ilgar, “Bunlar kapalı odalarda tamamen kırılıp kullanılamaz hale getiriliyor, daha sonra metalleri ayrılıyor. Tüketiciler e-atıkları kargoyla gönderiyor ya da biz gidip alıyoruz” diye konuştu.