Cumhuriyetin tanığı matbaa, Trabzon’da faaliyette

Selay SAYKAL/TRABZON, (DHA)- TRABZON’da 1901 yılında kurulan matbaa, nesilden nesle işletilerek faaliyetini sürdürüyor.
Ortahisar ilçesinde 1901 yılında, gazeteci, fotoğraf sanatçısı ve arşivci Osman Nuri Eyüboğlu’nun kurduğu, ilk ismi ‘İkbal’ olan ‘Olcay’ matbaası, günümüzde de faaliyetini sürdürüyor. Olcay Matbaası şimdilerde Osman Nuri Eyüboğlu’nun torunu İsmet Eyüboğlu tarafından işletiliyor. Trabzon’da, Türk harfleriyle yayımlanan ilk gazete olan Olcay gazetesi de günümüzün değişen teknolojik şartlarına göre yaşatılıyor. 
Matbaanın kurucusu olan dedesi Osman Nuri Eyüboğlu’nun, 1900’lü yılların tanınmış gazetecisi, fotoğraf sanatçısı ve arşivcisi olduğunu söyleyen İsmet Eyüboğlu, “Dedemin kullandığı makineler, Osmanlı Devleti zamanında Belçika’dan deniz yoluyla gelmiş. Burası hem Osmanlı döneminde, hem cumhuriyetin kuruluşunda faaliyet göstermiş. Matbaa, 1901 yılında ‘İkbal’ adıyla kurulmuş, 1930’lu yıllarda dedemin en küçük kızının ismi olan ‘Olcay’ olarak değiştirmiş. Yine 1909 yılında dedem Olcay gazetesini basmış, 1’inci Dünya Savaşı yüzünden gazeteye 1915 yılında ara vermiş, 1919 yılında yeniden devam etmiş. Burada Osmanlıca, Rusça, Fransızca çok sayıda gazete basımı yapılmış. Milli mücadeleyi dedem gazete basarak desteklemiş. Dedemin kardeşi Daniş Eyüboğlu da Kurtuluş Savaşı yıllarında Trabzon Müdafaa-i Hukuk Merkez Heyeti üyesi olarak çalışmış ve cumhuriyetin kurulduğu yıllarda 6 dönem Trabzon mebusluğu yapmış. 1941 yılında dedem vefat edince matbaa bir süre kapalı kalmış. Amcam Basat Eyüboğlu 1942 yılında burayı yeniden açmış, 1970’te de babam Mete Eyüboğlu devralmış. 1988’de babam vefat etikten sonra bir süre yine kapandı. 1993 yılında matbaayı yeniden açtım ve o günden beri çalıştırıyorum” dedi.
‘RUSLARIN İŞGALİYLE DEDEMİN ARŞİVİ KAYBOLDU’
Osmanlı Devleti’nin işgal edildiği ve milli kurtuluş mücadele hazırlığının yapıldığı yıllarda matbaada Osmanlıca gazete ve dergiler basılarak dedesinin mücadeleye katkı sağladığını söyleyen İsmet Eyüboğlu, milli mücadele yıllarında o dönemde baskıda kullanılan ve ‘klişe’ denilen kalıplar ile gazete örneklerinin Ortahisar Belediyesi’nce açılan Tarih Müzesi’nde sergilendiğini belirtti. Matbaanın, Rusların Trabzon’u işgal ettiği yıllarda tahrip edildiğini ve belgelerin büyük kısmının Rusya’ya kaçırıldığını söyleyen Eyüboğlu, “Rusların Karadeniz’i işgal ettiği dönemde pek çok insan gibi dedem de ailesini alıp göç etmiş. Ruslar şehri ele geçirince burayı basmış, dedemin arşivleri de kaybolmuş. Birçoğunun Rusya’ya götürüldüğünü öğrendik” diye konuştu.

FOTOĞRAFLI