Eğer bu belirtilerden biri ya da birkaçını yaşıyorsanız, bir sağlık profesyonelleriyle görüşmeniz tavsiye edilir. Bu belirtilerin birçoğu diğer sağlık sorunlarının belirtileri olabilir, bu yüzden doğru teşhis için bir doktora başvurmanız önemlidir.
Sağlık
Serotonin hormonu nedir?
Serotonin nedir? Ne işe yarar? Serotonin hormonunu nasıl arttırırız? Eksikliğinde vücudumuzda neler olur? Serotonin sendromu nedir? Kendimizi serotonin sendromundan nasıl koruyabiliriz? İşte serotonin sendromundan korunma yolları
SEROTONİN HORMONU NEDİR?
Mutluluk hormonu olarak da bilinen serotonin, sindirim sisteminde yer alarak sinir hücreleri arasında sinyaller yani mesajlar gönderen, ruh hali, bağırsak hareketleri, uyku ve cinsel istek gibi vücut fonksiyonlarda anahtar rol oynayan bir kimyasaldır.
Serotonin, beyin içerisinde bulunan merkezi sinir sisteminden vücuda mesajlar taşıyarak fonksiyonların işlemesine yardımcı olur.
Serotonin, kişinin mutluluğuna da etki ederek hafızayı, öğrenmeyi etkiler. Bunların yanında uyku kalitesi, cinsel davranışlar ve vücut ısısının dengelenmesinde de önemli rolleri bulunur.
SEROTONİN NE İŞE YARAR ?
Serotonin, ruh halinden, vücut fonksiyonlarının çalışmasına kadar her alanda etkilerde bulunarak uyku kalitesinin artmasında ve sindirim sistemi problemlerinin düzenlenmesinde yarar sağlar.
Doğal bir ruh hali dengeleyicisi olan serotonin, dopamin gibi mutluluk hormonları arasında yer alır.
Kaygı seviyesini düzenlemeye, mutluluğu artırmaya, yaraları iyileştirmeye ve mide bulantısını azaltmaya yarayan, vücutta fizyolojik ve psikolojik birçok etkisi bulunan serotonin, şu vücut fonksiyonlarında anahtar rol oynar.
- BAĞIRSAK HAREKETİNİ DÜZENLER
Vücutta yer alan serotoninin büyük kısmı bağırsaklarda üretilmektedir. Bu noktada serotonin bağırsak hareketlerinin kontrolünde ve işlevinin sağlanmasında etkili olur.
- RUH SAĞLIĞINA İYİ GELİR
Beyin içerisinde yer alan serotonin hormonu, kaygı ve mutluluk gibi duygu durumlarına etki ederek düzenlenmesini sağlıyor. Özellikle kaygının hafiflemesini sağlayan serotonin, sakin, dengeli ve iyi hissetmenizle ilişkilidir.
- MİDE BULANTISININ BAŞLAMASINDA ETKİLİDİR
Tüketilen besinlere bağlı olarak mide, bağırsak hareketlerine etki eder ve hastalık koşullarına karşı mide bulantısını başlatır.
- UYKU KALİTESİNİ DÜZENLER
Uyku kalitesinde önemli bir rol oynayan serotonin, beyinde yer alan nörotransmiter olan dopamin gibi uyku ve uyanıklık döngünüzü düzenler.
Bunu da uyku için önemli bir hormon olan melatonin, beyinde yer alan serotonine ihtiyaç duymasıyla olmaktadır.
- KANIN PIHTILAŞMASINI SAĞLAR
Kanda yer alan trombositler tarafından serotonin salındığında kan akışı yavaşlar ve pıhtı meydana gelir. Bu da yaraların hızla iyileşmesini sağlayarak, vücuttaki hasarın önlenmesinde etkili olur.
- CİNSEL İŞLEVLERİN KONTROLÜNDE YER ALIR
Serotonin, beyinde yer alan nörotransmitter olan dopamin ile birlikte cinsel istek konusunda önemli bir rol oynar.
SEROTONİN HORMONU NEREDE ÜRETİLİR?
Serotonin hormonunun yüzde 95’i bağırsaklarda üretilip salgılanır. Bağırsaklar dışında beyinde de üretilen serotonin hormonu bağırsaklar ve merkezi sinir sisteminden vücuda mesajlar taşıyarak vücuttaki fonksiyonların işlemesine yardımcı olur.
Serotonin hormonunun diğer adı mutluluk hormonu olup kişinin mutluluğuna doğrudan etki eder, hafızayı etkiler, uyku kalitesi, cinsel davranışlar ve vücut ısısısın dengelenmesinde önemli bir rolü bulunur.
SEROTONİN ÜRETİMİ VE SALGILANMASI
Serotonin, triptofan adı verilen bir amino asidin metabolizma süreciyle üretilir. Bu süreç, vücutta şu adımları içerir:
- Triptofanın, 5-hidroksitriptofan (5-HTP) formuna dönüştürülmesi.
- 5-HTP’nin, serotonin (5-HT) olarak bilinen nihai forma dönüştürülmesi
SEROTİNİN İÇEREN BESİNLER NELERDİR?
- Yumurta
- Somon balığı
- Kuruyemişler (özellikle ceviz ve badem)
- Tofu ve diğer soya ürünleri
- Süt ve süt ürünleri (yoğurt, peynir)
- Meyveler (özellikle muz)
- Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı)
- Tam tahıllar (yulaf, kinoa)
- Baklagiller (mercimek, nohut)
Serotonin İçeren Yiyeceklerin Tüketim Yöntemleri
Serotonin seviyelerini artırmak için bu yiyeceklerin düzenli olarak tüketilmesi önemlidir. İşte bazı öneriler:
- Günlük öğünlerinizde protein kaynaklarını (yumurta, balık, et) tercih edin.
- Atıştırmalıklarınızı kuruyemişler ve süt ürünleri ile zenginleştirin.
- Meyve ve sebzeleri bolca tüketin; özellikle muz ve yeşil yapraklı sebzeleri tercih edin.
- Tam tahıllı ürünleri diyetinize dahil edin; yulaf ezmesi gibi kahvaltılık tahılları tercih edin.
- Baklagilleri yemeklerinizde kullanarak lif ve protein alımınızı artırın.
Bu yöntemler, hem sağlıklı beslenmenizi destekler hem de serotonin seviyelerinin artmasına yardımcı olur.
SEROTONİN HORMONU NASIL ARTAR?
Güneş ışığı ve egzersiz yanı sıra, fındık, yumurta, peynir, ananas, muz, avokado, çekirdek, çikolata ve kırmızı et gibi aminoasit türü olan triptofan yanı sıra B12 başta olmak üzere B vitaminleri, magnezyum ve demir içeren besinler serotonini artırmada etkilidir.
Bunun yanında doktor kontrolünde serotonin takviyesi almak, tritofan içeren besin ağırlıklı beslenmek de serotonin seviyesini artırır.
Bunların yanında B6, B9 (folik asit) ve B12 vitaminleri barındıran avokado, muz ve ay çekirdeği tüketmek de serotonin seviyesinin artmasını sağlar.
SEROTONİN EKSİKLİĞİNDE NELER OLUR?
Vücutta çok fazla serotonin birikmesi, serotonin seviyesini düzenleyen takviyelerin orantısız kullanımı sonucunda ortaya çıkabilir. Ciddi oranlarda serotonin seviyesinin olması bir reaksiyon olarak görülen serotonin sendromuna neden olur.
Serotonin sendromu yaşamı tehdit ederek boyutlara ulaşmadan neden olduğu ilaç bırakılmak ve uzman doktora görünmek önemlidir. Serotonin yüksekliğinin sebep olduğu serotonin sendromu şu belirtilerle görülür:
- Huzurluk
- Titreme
- Seğiren kaslar
- Hızlı nabız
- Baş ağrısı
- Bilinç bulanıklığı
- Vücut ısısında artış
SEROTONİN YÜKSEKLİĞİNDE NELER OLUR?
Vücutta çok fazla serotonin birikmesi, serotonin seviyesini düzenleyen takviyelerin orantısız kullanımı sonucunda ortaya çıkabilir.
Ciddi oranlarda serotonin seviyesinin olması bir reaksiyon olarak görülen serotonin sendromuna neden olur.
Serotonin sendromu yaşamı tehdit ederek boyutlara ulaşmadan neden olduğu ilaç bırakılmak ve uzman doktora görünmek önemlidir. Serotonin yüksekliğinin sebep olduğu serotonin sendromu şu belirtilerle görülür:
- Huzursuzluk
- Titreme
- Seğiren kaslar
- Hızlı nabız
- Baş ağrısı
- Bilinç bulanıklığı
- Vücut ısısında artış
- İri göz bebekleri
Serotonin yüksekliği cinsel isteksizliğine sebep olabilir. Bazı durumlarda ise mide ya da ciğerde tümör olduğunun belirtisidir.
SEROTONİN SENDROMU NEDİR?
Serotonin sendromu, içeriğinde serotonin bulunan ilaç ve takviyelerin normalden fazla tüketimi sonucu vücutta olması gerekenden fazla serotonin birikmesinden kaynaklanan ve hayati riske neden olabilen bir reaksiyonudur.
Serotonin maddesi, beyin ve vücudun diğer bölgelerindeki sinir hücreleri tarafından üretilerek sindirim süreci, kan akışı, nefes alma, davranışlar ve vücut ısısının düzenlenmesini sağlar.
Serotonin eksikliği doktor kontrolünde reçete edilen ilaçlarla normal seviyelere getirilebilir. Ancak yeni bir ilaç alınması veya serotonin seviyesini artıran ilaçların dozunun artırılması durumu serotonin sendromuna neden olur.
Günümüzde serotonin seviyesini etkileyen birçok ilaç vardır. Bu ilaçların kontrolsüz kullanılması da serotonin sendromu vakalarının artmasına neden olmaktadır.
SEROTONİN SENDROMU BELİRTİLERİ NELERDİR?
Serotonin sendromunun belirtileri genellikle yeni bir ilaç veya kullanılan ilaçların dozunun artırılmasından birkaç saat sonra başlar.
Hafif serotonin sendromu belirtileri şunlardır;
- Huzursuzluk
- Uykusuzluk
- Bilinç bulanıklığı
- Hızlı kalp atış hızı
- Yüksek tansiyon
- İrileşmiş gözbebekleri
- Kas koordinasyonu kaybı
- Kas sertliği
- Terleme
- İshal
- Baş ağrısı
- Titreme
Hayati riske neden olabilen şiddetli serotonin sendromunun belirtileri ise şunlardır;
- Yüksek ateş
- Titreme
- Nöbetler
- Düzensiz kalp atışı
- Bilinçsizlik
SEROTONİN SENDROMU RİSKİ KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Reçeteli ya da reçetesiz ilaçlar, bitkisel veya diyet takviyeleri, yasa dışı maddeler ve ilaçlar serotonin sendromu riskini artırır.
Her yaştan insanda görülebilen serotonin sendromu bazı durumlarda tek bir ilacın alınmasıyla görülürken bazı durumlarda da belirli ilaçlar birleştirdiğinde ortaya çıkar.
Migren ilacıyla birlikte alınan antidepresanlar ya da bir ağrı kesici ile antidepresanın alınması serotonin sendromuna neden olabilir. Serotonin sendromu risk faktörlerini şu durumlar artırır;
- Serotonin düzeyini yükselttiği bilinen bir ilacı almak veya dozunu artırmak
- Serotonin seviyesini artırdığı bilinen birden fazla ilacı kullanmak
- Serotonin seviyesini artıran bitkisel takviyeler almak
- Serotonin seviyelerini artıran yasaklanmış ilaç ya da madde kullanmak
SEROTONİN ÖLÇÜLEBİLİR Mİ?
Kandaki mutluluk hormonu düzeyinin ölçülmesi mümkündür. Ancak kanda dolaşan bu hormon, beyin yerine sinir sisteminden kaynaklandığından ötürü düşüklüğü tanı amaçlı kullanılmaya uygun değildir. Bu sebeple serotonin eksikliği tanısı için laboratuvar bulguları yeterli değildir.
Serotonin eksikliği nasıl tespit edilir?
Serotonin düşüklüğü vücutta şu belirtileri ortaya çıkarır:
- Depresyon.
- Tatlı yeme isteği.
- Ruh hali bozuklukları
- Hafıza problemleri.
- Uyku sorunları
- Sindirim sorunları
- Travmatik stres.
- Cinsel isteksizlik ve işlev sorunları
SEROTONİN SENDROMU NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Serotonin sendromunun kesin olarak teşhis edilmesini sağlayan bir test yoktur. Ancak doktorun fiziki muayenesi, hastadaki belirtiler ve kullandığı ilaçların sorgulanması ile teşhis konulabilmektedir. Hastanın kullandığı ilaçların düzeylerini ölçmek için kan ve idrar testleri istenebilir.
SEROTONİN SENDROMU TEDAVİSİ NEDİR?
Hafif serotonin sendromunun tedavisi hastanın kullandığı ilacı sonlandırmak veya dozunu değiştirerek yapılabilir.
Orta şiddette serotonin sendromunda hasta bir gün doktor kontrolünde hastaneye yatırılarak vücutta biriken serotonin seviyelerine neden olan ilaçlar ya da dışarıdan alınan takviyeler kontrol altına alınır.
Şiddetli serotonin sendromunda ise hasta vücut ve organ fonksiyonlarını yakından izlenebileceği yoğun bakım ünitesine yatırılır.
Kas sertliği ve nöbet benzeri hareketler gibi semptomları hafifletmek sakinleştirici, yüksek ateşi kontrol altına almak için serum ve kandaki oksijen seviyelerini iyileştirmek için bir maske aracılığıyla oksijen, kalp atış hızını ve kan basıncını kontrol eden ilaçlar kullanılır. Serotonin sendromunun tedavisi hastalığın şiddetine göre belirlenir.
Serotonin sendromu nasıl önlenir?
Serotonin sendromunu önlemek için bu konuda bilinçli olunması gerekir. Serotonin maddesi içeren birden fazla ilaç ya da kullanılan ilacın dozunu artırmak serotonin sendromu riskini artırır.
Bu nedenle hangi ilacın alınacağı ve ilacın listesi doktorla birlikte yapılmalıdır. Aile hikayesinde serotonin sendromu olan kişiler bu konuyu mutlaka doktoruyla paylaşması gerekir. Birden fazla doktora tedavi oluyorsanız kullandığınız ilaçları doktorunuzla paylaşın.
Serotonin sendromu ölümcül bir hastalık mıdır?
Ciddi bir ilaç reaksiyonu olan serotonin sendromu semptomları yaşayan hastanın hızlı bir şekilde tedavi edilmesi gerekir. Çünkü serotonin sendromu tedavi edilmediği takdirde bilinç kaybı ve ölüme neden olabilir.
Serotonin Eksikliği ve Bitkisel Tedaviler
Serotonin, merkezi sinir sisteminde ve sindirim sisteminde bulunan, ruh halini, uyku düzenini ve iştahı etkileyen bir nörotransmitterdir.
Serotonin eksikliği, depresyon, anksiyete, uyku bozuklukları ve çeşitli psikiyatrik rahatsızlıklarla ilişkilendirilmiştir.
Bu nedenle, serotonin seviyelerini artırmak amacıyla kullanılan bitkisel tedaviler son yıllarda ilgi görmektedir. Bu makalede, serotonin eksikliğini gidermeye yönelik etkili bitkisel tedavi yöntemleri ele alınacaktır.
1. St. John’s Wort (Hypericum perforatum)
St. John’s Wort, depresyon ve anksiyete tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir bitkidir. İçeriğindeki aktif bileşenler, serotonin seviyelerini artırarak ruh halini iyileştirme potansiyeline sahiptir.
Yapılan araştırmalarda, bu bitkinin hafif ve orta dereceli depresyon tedavisinde etkili olduğu bulunmuştur. Ancak, bu bitkinin bazı ilaçlarla etkileşime girebileceği ve yan etkilere neden olabileceği unutulmamalıdır.
- Serotonin geri alım inhibitörleri ile etkileşimi
- Yan etkiler: Baş dönmesi, mide bulantısı, alerjik reaksiyonlar
2. Ashwagandha (Withania somnifera)
Ashwagandha, adaptogen özelliklere sahip bir bitkidir ve stresle başa çıkma yeteneğini artırabilir.
Stresin serotonin seviyeleri üzerinde olumsuz bir etkisi olduğu düşünülmektedir. Ashwagandha, vücudu stresle başa çıkmada destekleyerek dolaylı yoldan serotonin seviyelerini artırabilir. Ayrıca, bu bitkinin anksiyete ve depresyon üzerinde olumlu etkileri olduğu gösterilmiştir.
- Vücut direncini arttırma
- Ruh halini iyileştirme
3. Rhodiola Rosea
Rhodiola Rosea, yorgunluk ve stresle başa çıkma konusunda etkili bir bitkidir. Araştırmalar, Rhodiola’nın serotonin düzeylerini artırabileceğini ve ruh hali üzerinde olumlu etkiler yarattığını göstermektedir. Özellikle, zihinsel performansı artırma ve anksiyete düzeylerini azaltma konusunda faydalı olabilir.
- Enerji seviyesini artırma
- Ruh hali üzerinde olumlu etkiler
4. Kava Kava (Piper methysticum)
Kava Kava, geleneksel olarak anksiyete ve stresin azaltılması amacıyla kullanılan bir bitkidir. İçeriğindeki kavalaktonlar, serotonin seviyelerini artırma potansiyeline sahip olabilir.
Ancak, karaciğer üzerindeki yan etkileri nedeniyle dikkatli kullanılmalıdır.
- Gevşeme etkisi
- Karaciğer hasarı riski
5. Omega-3 Yağ Asitleri
Bitkisel kaynaklardan elde edilen omega-3 yağ asitleri, serotonin seviyelerini artırmaya yardımcı olabilir.
Özellikle keten tohumu ve chia tohumu gibi bitkisel kaynaklar, omega-3 yağ asitleri bakımından zengindir.
Yapılan araştırmalar, omega-3 yağ asitlerinin depresyon tedavisinde etkili olabileceğini göstermektedir.
- Ruh hali üzerinde olumlu etkiler
- Depresyon belirtilerini azaltma
Bu dönüşümler, çeşitli enzimler tarafından katalize edilir ve vitamin B6, C ve çinko gibi koenzimlere ihtiyaç duyar.
Serotonin üretimi, özellikle beyin ve bağırsak hücrelerinde gerçekleşirken, beyinde özellikle serotonerjik nöronlar tarafından salınır.
SEROTONİN VE DOPOMİN
Dopamin ve serotonin biyojenik aminlerdir ve her ikisi de sinir hücreleri tarafından salgılanan ve diğer sinir hücrelerinin aktivitesini etkileyen nörotransmiterler olarak bilinir.
Bu aminler, insanların zihinsel, duygusal ve fiziksel sağlığını etkiledikleri için çok önemli maddelerdir. Aminlerin küçük bir eksikliği veya aşırı seviyeleri bile insan sağlığını değiştirebilir.
DOPAMİN
Dopamin önemli bir nörotransmitterdir ve esas olarak beynin bazı bölümlerinde vücut hareketlerini ve diğer ilgili işlevleri kontrol etmek için kullanılır.
Bu temel olarak hareketleri ve diğer motivasyonel ve zevk arayan davranışları kontrol etmekle ilgilidir.
Dopamin ayrıca beynin belirli bölümlerinde hafıza, dikkat ve problem çözme eylemleriyle ilgili bilgilerin transferini de modüle eder.
Ayrıca emzirmeden sorumlu bir hormon olan prolaktin üretimini de engelleyebilir. Dopamin salgılayan nöronların dejenerasyonu vücutta dopamin seviyesinin düşmesine neden olur.
Bu durum Parkinson hastalığına, sosyal fobiye, dikkat eksikliği hiperaktivitesine (DEHB) ve majör depresyona neden olur.
Bu durumdaki kişiler, L-dopa adı verilen bir dopamin öncüsü ile tedavi edilir. Beynin bazı bölgelerinde dopamin salgılayan nöronların aşırı aktivitesi şizofreniye neden olabilir.
Bu durumdaki hastalar bazen dopamin üretimini engellemek için dopamin antagonisti klorpromazin gibi ilaçlarla tedavi edilir.
SEROTONİN
Serotonin, uykuyu ve diğer duygusal aktiviteleri düzenlemek için kullanılan bir nörotransmitterdir.
İnsan vücudundaki serotoninin yaklaşık %80’i bağırsaktaki enterokomaffin hücrelerinde bulunur.
Serotonin fazlalığı, titreme, ishal, kas sertliği, ateş ve nöbet semptomları olan serotonin sendromu denilen bir duruma yol açar.
Serotonin eksikliği anksiyete, depresyon, yorgunluk, uyku ve iştah bozukluklarına neden olur.
Serotonin eksikliği olan hastalar, sinaptik yarıktan serotoninin atılmasını engellemek için fluoksetin gibi ilaçlarla tedavi edilir. Bu ilaçlara seçici serotonin geri alımları veya SSRI’lar denir.
DOPAMİN VE SEROTONİN ARASINDAKİ FARKLAR NELERDİR?
• Dopamin tirozin amino asidinden türetilirken, serotonin triptofan adı verilen amino asitten türetilir.
• Dopamin üretimi bazal ganglionlarda, serotonin üretimi ise retiküler oluşumun rafe çekirdeğinde lokalizedir.
• Dopamin vücut hareketlerini, motivasyonel ve zevk arayan davranışları, dikkati, öğrenmeyi ve ruh halini kontrol etmek için kullanılır. Serotonin, uykunun ve diğer çeşitli duygusal durumların, iştahın, hafızanın ve öğrenmenin düzenlenmesini içerir.
• Dopamin esas olarak beyinde bulunurken, serotonin hem gastrointestinal sistemde hem de merkezi sinir sisteminde bulunur.
• Serotonin hayvanlarda, bitkilerde ve mantarlarda bulunur. Buna karşılık dopamin sadece hayvanlarda bulunur.
Serotonin düzeyi ne olmalı?
Triptofan adı verilen aminoasiti içeren gıdalar tüketildiğinde bu madde beyinde serotonin yapımında kullanılır.
Ancak triptofanın biyoyararlılığı serotonin açısından düşüktür. Genel olarak, kanınızdaki serotonin seviyeleri için normal aralık mililitre başına 101-283 nanogramdır (ng / mL).
Beyindeki serotonin neden azalır?
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir Giriş